Đi tìm nguồn gốc Cây Mai Anh Đào Đà Lạt

Nguồn gốc của hoa mai anh đào Đà Lạt thuộc giống cây bản địa hay được di thực từ một nơi khác đến là câu hỏi đến nay vẫn chưa có câu trả lời khả dĩ.

Gần đây, hoa mai anh đào được đưa từ Nhật sang và được đưa từ Hà Nội vào Đà Lạt, khiến cho "vườn" anh đào Đà Lạt thêm phong phú; nhưng thẳng thắn thì mai anh đào "cổ truyền" vẫn là giống hoa chủ lực.



Trong năm 2009 vừa qua, việc lập dự án tạo dựng một không gian mai anh đào kiểu mẫu ở khu du lịch hồ Tuyền Lâm (Đà Lạt) với tổng nguồn vốn lên đến 3,4 tỉ đồng được thực hiện đến năm 2012, đã chứng tỏ người ta đặc biệt quan tâm đến loài hoa này cùng với sự có mặt của nó trên cao nguyên Langbian hùng vĩ và thơ mộng, hết sức hấp dẫn du khách.

Ban quản lý khu du lịch hồ Tuyền Lâm cho biết: Theo dự án, trong vòng 4 năm từ 2009 – 2012, khu rừng ven hồ Tuyền Lâm – một Đà Lạt thứ hai – sẽ được phủ khoảng 180ha hoa, trong đó có 100ha hoa mai anh đào (diện tích còn lại cũng được trồng các loài hoa đặc trưng của Đà Lạt).

Cách nay vài năm, những gốc mai anh đào cổ thụ đuợc bứng gốc từ rừng đưa về trồng ven hồ Xuân Huơng – trái tim Đà Lạt – và trên một vài trục đường chính ở khu vực trung tâm thành phố, ven hồ Xuân Hương với nguồn kinh phí không nhỏ, đã khiến cho không ít người tỏ ra nghi ngại về tính hiệu quả của nó.



Đành rằng đã có một vài cây chết, nhưng cho đến lúc này, khi những ngày Festival hoa Đà Lạt 2010 đã cận kề, sự “khoe sắc” của những cánh hoa phớt hồng dưới nền trời xanh lơ vào mỗi dịp xuân về bên hồ Xuân Hương, người dân Đà Lạt đã thực sự “bị” thuyết phục” về một việc làm khá... táo bạo cách nay vài năm.

Một cán bộ chuyên môn của TP.Đà Lạt cho biết: “Thực ra, người dân tỏ ra nghi ngại khi nhìn thấy những gốc mai anh đào cổ thụ nằm ngổn ngang ven hồ là có cái lý của họ. Cái lý ấy ở chỗ, liệu giống cây này khi di thực như thế có chịu nổi với môi trường sống mới hay không? Nếu những cây hoa này chết, có nghĩa là một khoản tiền không nhỏ đã bị quẳng vào... hư không. Nhưng, cái lý của những người thực hiện dự án này là họ biết khá kỹ loài hoa mai anh đào có nguồn gốc bản địa, nên việc di chuyển không ảnh hưởng lớn đến sự sinh tồn của nó”.

Theo quan sát của chúng tôi thì cho đến lúc này, ở Đà Lạt có 3 giống hoa đào là mai anh đào, đào Nhật Bản và đào Hà Nội cùng tồn tại. Ngày còn sống, kỹ sư Lương Văn Sáu (kỹ sư canh nông, người rất có nhiều công lao trong việc gây tạo các giống hoa mới cho Đà Lạt) cho biết: Ngoài giống mai anh đào khá phổ biến ở Đà Lạt, thành phố này vào năm 1964 còn du nhập một giống hoa đào mới từ Nhật Bản về trồng ven hồ Xuân Hương và một ít ở thuỷ điện Đa Nhim (thuộc huyện Đơn Dương).

Đến sau năm 1990, hoa đào Nhật Bản một lần nữa được đưa sang Đà Lạt. Rất tiếc, giống hoa ngoại nhập này không phát triển được bởi nhiều lý do, trong đó chủ yếu là điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng.

Một cây đào con vừa được trồng bên hồ Xuân Hương đã cho hoa.

Một giống đào mới khác được nhắc đến trong vài năm gần đây đó là giống hoa đào Nhật Tân (Hà Nội) - được ông Mười Lời (người được mệnh danh là “phù thủy” các giống cây, vừa mất) mang về và lai tạo với giống đào địa phương.

Việc lai tạo giống hoa từ bàn tay “phù thuỷ” về hoa – ông Mười Lời – đã tạo nên một giống đào hoàn toàn mới, không phải đào Nhật Tân và cũng không là mai anh đào Đà Lạt, song số lượng cá thể không nhiều bởi khả năng tạo giống rất hạn chế.

Tư liệu của một số cán bộ khoa học chuyên ngành cho biết: Mai anh đào Đà Lạt có tên khoa học là Prunus Cesacoides (trước đó là Cerasus SP); thân có dáng đào mận (thuộc chi Prunus) nhưng hoa lại thuộc hoa đơn 5 cánh giống như hoa mai (thuộc chi Cerasus). Bởi vậy, gọi “mai anh đào” cho loài hoa này của Đà Lạt là cách gọi đúng nhất hiện nay.

Có tài liệu cho rằng, mai anh đào Đà Lạt có nguồn gốc từ một loài cây hoang dại sống ở vùng núi cao của Nhật Bản. Vào trước những năm 60, các nhà nông học miền Nam đã liên hệ với cơ quan di truyền Nhật Bản để mang giống cây này về và trồng ở xứ Nam Tây Nguyên. Có thể, đây là sự... nhầm lẫn giữa việc di thực hoa đào Nhật Bản trong dịp xây dựng thuỷ điện Đa Nhim để đưa về trồng tại Đà Lạt vào năm 1963 với giống hoa tương tự của địa phương Đà Lạt.

Cố kỹ sư nông học Lương Văn Sáu - một chuyên gia về hoa và lịch sử hoa Đà Lạt - trước sau vẫn khẳng định: Mai anh đào Đà Lạt là giống cây bản địa! Gần đây, tác giả Nguyễn Hữu Tranh trong “Đà Lạt ABC” và tư liệu của ông Nguyễn Thái Hai (một Việt kiều gốc người Đà Lạt có nghiên cứu về mai anh đào) thì mai anh đào hiện có mặt ở Đà Lạt là giống cây bản địa, và chỉ ở Đà Lạt mới có giống cây “vừa mai, vừa đào” này!

Tài liệu của ông Nguyễn Thái Hai cho thấy: Bố của ông – ông Nguyễn Thái Hiến, sinh năm 1898 (mất năm 1956) – là người Nghệ An, chuyển vào sống ở Đà Lạt từ năm 1927, từng làm giám thị lục lộ và đã được chính quyền cũ giao nhiệm vụ trồng cây cảnh trong khuôn viên các dinh thự, trên các trục lộ ven hồ Xuân Hương (Đà Lạt).

Theo lời ông Hai thì trong khi làm nhiệm vụ, bố ông đã phát hiện tại khu rừng gần ấp Tân Lạc có những cây hoa vừa giống hoa đào và vừa giống như hoa mai, nên đã đề nghị cho mang về trồng dọc theo các phố trung tâm Đà Lạt. Và, được sự đồng ý, vào năm 1935, chính tay ông Hiến đã trồng nhiều cây mai anh đào từ cầu Ông Đạo lên rạp hát Hòa Bình và rạp chiếu bóng Ngọc Lan...

Mặt khác, theo trí nhớ của những cụ già ở Đà Lạt thì trong những năm 60, trong một khu rừng rộng gần thác Cam Ly vẫn còn tồn tại một cánh rừng hoa mà người dân địa phương thường gọi nó là “mai anh đào”. Hơn thế, trong khu rừng đó còn có cả giống “mai anh đào trắng” – thân cũng mốc meo, xù xì, cũng trút lá ngủ đông và đơm hoa vào cuối đông, đầu xuân giống như hoa mai anh đào, nhưng có điều khác là hoa của nó màu trắng.

Cùng với một mùa xuân mới đang đến gần, hẳn sẽ càng thêm ý nghĩa khi có thêm một loài hoa đặc trưng gốc bản địa – hoa mai anh đào - được nhìn nhận lại vị trí đích thực của nó trong việc làm đẹp cho thành phố này trong suốt chặng dài lịch sử hơn một trăm năm hình thành và phát triển Đà Lạt.

NET.[img][/img]

Hay !