DINH DECOUX và chuyện tình nhuốm máu của Trần Lệ Xuân

Tác giả: PHÚC ÂN

Đến Đà Lạt, vừa bước vào khu trung tâm thành phố du khách đã bắt gặp Dinh Toàn quyền Decoux cổ kính ( Dinh II, nay là nhà khách UBND tỉnh Lâm Đồng) tọa lạc ở đường Trần Hưng Đạo, trên một quả đồi rợp bóng thông xanh biếc. Tuy nhiên, ít ai biết rằng ngôi dinh này là chứng nhân lịch sử của biết bao biến cố chính trị và chuyện tình nhuốm máu của "bà cố vấn" nổi tiếng Trần Lệ Xuân.
Dinh toàn quyền Decoux được xây dựng vào năm 1933 đến năm 1937 mới hoàn thành. Đây là một trong những công trình độc đáo do 2 kiến trúc sư người Pháp A. Léonard, P. Veyssere và A.T. Kruze thiết kế. Tòa dinh thự được kiến trúc theo lối cổ điển kếp hợp với hiện đại, nằm trên quả đồi cao 1.539m so với mặt biển, có đường hầm bí mật để các chính khách có thể thoát thân ra ngoài khi chẳng may xảy ra sự cố.
Lịch sử hé mở: Năm 1940, nước Pháp bị phát xít Ðức tấn công, chiếm đóng và chính phủ Pétain thân Ðức ra đời. Toàn quyền Ðông Dương lúc bấy giờ là Catroux phải bỏ trốn lên Ðà Lạt và nương thân tại dinh này trong một thời gian dài trước khi lánh nạn sang Thái Lan, Miến Ðiện vì Catroux thuộc phe De Goulle chống Ðức nên bị cách chức. Sau đó, Catroux trở về Pháp để gia nhập vào phe chống phát xít.
Cũng vào năm ấy, J. Decoux được Pétain cử sang thay cho Catroux (1940 -1945) lại gặp lúc Nhật đảo chính Pháp, nên cũng không thoát khỏi số phận cay đắng của một viên Toàn quyền bù nhìn.
Ðể lẩn tránh nỗi tủi hờn trong những ngày chua xót ấy, Decoux đã đưa vợ và hai đứa con gái nhỏ lên Ðà Lạt cư trú tại tòa lâu đài này, lấy cảnh thiên nhiên thơ mộng để làm bạn tri âm, nhưng rồi cũng bị Nhật bắt sau ngày Pháp bị sụp đổ. Có lẽ chính vì vậy, tòa Dinh thự này được gắn liền với tên tuổi của viên Toàn quyền Ðông Dương cuối cùng: Dinh toàn quyền Decoux.
Bước vào tòa lâu đài, điều khiến mọi người chú ý đầu tiên là tấm bình phong có từ thời Tự Ðức, bên trên có khắc 22 bài thơ bằng chữ Hán (xem ảnh). Có giả thuyết rằng sau khi xây dựng xong dinh, Bảo Ðại đã cho chuyển tấm bình phong từ thành nội vào đây làm quà tặng nhằm làm đẹp lòng Toàn quyền Decoux nhân ngày khánh thành.
Nhưng giả thuyết khác thì lại cho rằng trong thời gian nắm quyền và lưu trú tại đây, Ngô Ðình Nhu đã cho lấy tấm bình phong từ triều đình Huế đem vào làm vật trang trí để thể hiện vương quyền của ngài cố vấn Tổng thống.
Theo tháng năm, bức bình phong cùng ngôi dinh thự trở thành di tích chứng kiến bao sự kiện xảy ra bên trong tòa nhà, liên quan đến vận mệnh đất nước Việt Nam.
Ngày 19 - 20/4/1946, hội nghị trù bị Ðà Lạt chuẩn bị cho Hội nghị Fontainebleau (Paris) diễn ra. Phái đoàn Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa lúc bấy giờ do Nguyễn Tường Tam và Võ Nguyên Giáp dẫn đầu; phái đoàn Pháp do cao ủy Ðông Dương D'Argenlieu lãnh đạo đã có cuộc gặp mặt đầu tiên tại ngôi dinh này và sau đó hai bên tiến hành đàm phán tại trường Lycée Yersin (nay là Trường Cao đẳng Sư phạm Đà Lạt).
Cuối cùng, Hội nghị trù bị Đà Lạt tan vỡ bởi tham vọng cướp nước ta một lần nữa của thực dân Pháp, đẩy cả hai dân tộc Việt - Pháp vào cảnh máu chảy, đầu rơi.
Năm 2000 chúng tôi đến căn phòng làm việc của Toàn quyền Ðông Dương lần đầu tiên được mở ra sau mấy chục năm im ỉm khóa. Con dấu đồng, vật chứng gần 100 năm thống trị của chính quyền thực dân pháp tại Ðông Dương hãy còn đó, song tên tuổi của những nhà cai trị người Pháp đã chìm sâu vào quá khứ.
Nhiều người hãy còn nhớ trước khi xảy ra biến cố đảo chính 1/11/1963 anh em Diệm-Nhu đã tiến hành một kế hoạch thanh toán những tướng lĩnh không chịu phục tùng và phụng sự cho chính sách gia đình trị của họ.
Sau đó, Nguyễn Chánh Thi, Dương Văn Ðông, Nguyễn Triệu Hồng, Nguyễn Văn Lộc ... bất mãn đã kéo quân về vây hãm Dinh Ðộc Lập lần thứ nhất.
Trong những giờ phút ngàn cân treo sợi tóc đó, Ngô Ðình Diệm đã gọi điện hỏi ý kiến quân sư Ngô Ðình Nhu. Từ Dinh II, Nhu đã phác thảo ra kế hoạch "hoãn binh" theo kiểu Hồ Tôn Hiến: "Tạm thời đầu hàng" để rồi 35 tiếng đồng hồ sau trở tay tắm máu, khiến cho 3 viên tướng và 10 viên sĩ quan của chế độ Sài Gòn kẻ thì chết đứng giữa trời trơ trơ, người thì bỏ của chạy lấy người, bay sang Campuchia tạm thời lánh nạn!
Căn phòng của phu nhân Toàn quyền Ðông Dương ngày xưa, sau năm 1958 đã trở thành phòng riêng của "bà cố vấn" Trần Lệ Xuân. Một câu chuyện được lưu truyền khá nhiều về chuyện tình giữa Trần Lệ Xuân và Trung tướng Trần Văn Đôn, trong đó có chi tiết năm 1962, biết Ngô Đình Nhu phải lo tập trung đối phó với các tướng tá nhằm bảo vệ quyền bính cho dòng họ, sau khi gọi điện cho người tình là Trung tướng Trần Văn Ðôn, Lệ Xuân đã bí mật bay lên Ðà Lạt. Từ Sài Gòn, tướng Ðôn cấp tốc phóng xe lên theo. Những ngày ấy, một cuộc trăng hoa ngây ngất đã xảy ra tại nơi này.
Trong lúc cả hai đang quấn chặt lấy nhau và chìm đắm trong lạc thú ái ân, thì bỗng cánh cửa phòng bị đạp tung. Một người đàn bà đẫy đà là vợ của tướng Đôn bước vào. Tiếng súng nổ. Lệ Xuân gục xuống, máu loang thấm đỏ cả drap giường. May mà viên đạn chỉ mới gim vào bả vai trái. Tướng Ðôn vội vùng dậy can ngăn, người đàn bà nọ mới chịu quay ra xe hơi cùng với một trung đội lính rằn ri chạy một mạch về Sài Gòn.
Sau vụ "xì căng đan" đó, để tránh lời đàm tiếu độc mồm độc miệng trong thiên hạ, Ngô Ðình Nhu đã phải cắn răng thu xếp cho Lệ Xuân đáp máy bay sang Manila (Philipines) để mổ vết thương, gắp đạn ra, điều trị và coi như không có chuyện gì . Có lẽ chính vì sự vị tha ấy của Nhu và kỷ niệm của những cuộc mây mưa mặn nồng với Lệ Xuân, nên khi xảy ra "đảo chánh "thực sự vào năm 1963, những đứa con nhỏ của Lệ Xuân là: Ngô Ðình Trác, Ngô Ðình Quỳnh, Ngô Thị Lệ Quyên sau mấy ngày chạy trốn ở Ðà Lạt bị bắt và bị áp giải về Sài Gòn, thì chính tướng Ðôn đã đứng ra bảo lãnh cả 3 đứa trẻ và tìm cách đưa sang La Mã cho Ngô Ðình Thục. Ba ngày sau, Lệ Xuân cùng với con gái lớn là Lệ Thủy bay từ Mỹ sang Ý, cả gia đình họ gặp nhau trong nước mắt nơi đất khách quê người. 'Chuyện tình' scandal này từng được đề cập đến trong cuốn sách Đọc hồi ký của các tướng tá Sài Gòn của Nhà xuất bản Trẻ.
Năm 1964, tướng Nguyễn Khánh lên nắm quyền Thủ tướng VNCH đã độc chiếm dinh II làm "tổng hành dinh". Từ ngày về đây, Nguyễn Khánh đã ra sức tu bổ, cho xây thêm các đường hầm bí mật đến tận sườn đồi theo hướng Ðông Nam và Tây Bắc, "dĩ đào vi thượng sách" khi chẳng may xảy ra đảo chính.
Bước xuống cầu thang, qua khỏi khu nhà bếp nằm dưới lòng đất, băng qua hầm chứa rượu, du khách có thả bước chân vào miệng đường hầm bí mật cao chừng 1,5m rộng 1m, tất cả đều được xây bằng bê tông cốt thép và có nhiều ngóc ngách.
Năm 1968, cũng chính tại ngôi dinh này đã xảy ra sự kiện quân giải phóng bất thần tấn công vào "tổng hành dinh", đánh sập dãy nhà liên binh phòng vệ phía trước và làm chủ dinh 2 ngày 1 đêm rồi mới rút lui.
Sau năm 1975, nhiều đường hầm bí mật ở Dinh Toàn quyền Decoux bị sập, nhân viên ở đây phải dùng đất đá lấp lại. Nếu đi dạo và quan sát triền đồi ở phía Ðông Nam, Tây Bắc du khách có thể nhìn thấy nhiều dấu vết của đường hầm bí mật.
Hôm nay, đến thăm Dinh Toàn quyền Decoux, du khách không chỉ cảm thấy rung động trước một công trình kiến trúc tráng lệ, cổ kính, xinh đẹp của thành phố hoa Đà Lạt mà còn cảm nhận được dấu ấn một thời của người đàn bà quyền lực trong 'đế chế họ Ngô'.